Podatniku! Masz prawo kwestionować zbyt długą kontrolę.
Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 24 listopada 2016 r. (I FSK 1360/16) przyznał podatnikom prawo do kwestionowania na drodze sądowej przedłużającej się kontroli.
Kanwą dla rozstrzygnięcia tego zagadnienia przez Naczelny Sąd Administracyjny była jak łatwo się domyślić pewna przedłużająca się kontrola skarbowa!
Spór z Urzędem Skarbowym rozpoczął się od złożenia deklaracji, z której wynikała nadwyżka podatku VAT należna przedsiębiorcy, u którego organy podatkowe niedługo później wszczęły kontrolę skarbową.
Termin dokonania zwrotu podatku został odroczony do czasu zakończenia kontroli. Niestety, z perspektywy przedsiębiorcy termin zakończenia postępowania kontrolnego był kilkakrotnie przekładany.
Takie działanie organów podatkowych spotkało się ze zrozumiałym sprzeciwem kontrolowanego podmiotu w wyniku czego złożono ponaglenie do Dyrektora Izby Skarbowej. Bezskutecznie.
Wobec powyższego podatnik zwrócił się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie ze skargą na przewlekłe prowadzenie postępowania.
Również na tym etapie postępowania, przedsiębiorca nie uzyskał korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia.
Zdaniem WSA w Lublinie skarga podlega odrzuceniu z uwagi na przepisy PPSA. Stanowią one, że protokół kontroli nie przyznaje (nie stwierdza, ani nie uznaje żadnych uprawnień i obowiązków), a jedynie dokumentuje przebieg kontroli podatkowej.
Wobec tego, protokół kontroli jako dokument, który kończy dany etap postępowania nie ma charakteru właściwego dla aktów wymienionych w art. 3 § 2 pkt. 9 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Analiza tych przepisów doprowadziła do wniosku, że skarga przedsiębiorcy na przewlekłe prowadzenie postępowania weryfikującego zasadność zwrotu nadwyżki VAT w trybie kontroli podatkowej nie przysługuje, ponieważ nie podlega właściwości sądów administracyjnych.
Sprawa znalazła swój finał przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
Orzekł, że skarga na przewlekłe prowadzenie postępowania jest dopuszczalna w świetle przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Zdaniem sędziów NSA orzeczenie jest wynikiem dokonywania prokonstytucyjnej wykładni przepisów prawa – wykładni, która gwarantuje prawo obywatela do skontrolowania organu administracji, w sytuacji kiedy rozstrzyga on o prawach i owiązkach tego obywatela.
Odnosząc się do argumentacji zastosowanych przez poprzednie instancje, a dotyczących protokołu kontroli – NSA stwierdził, że przedmiotem skargi w rozpoznawanej sprawie nie był protokół kontroli podatkowej, w znaczeniu aktu administracyjnego, ale kontrola podatkowa jako tryb postępowania w ogólności.
Jak wynika z uzasadnienia NSA, jeżeli ustawodawca przewidział dopuszczalność zaskarżenia przewlekłości postępowania w sprawach z zakresu administracji publicznej, to interpretacja art. 3 § 2 pkt. 9 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zgodzie z zasadami konstytucyjnymi i naczelną zasadą rozstrzygania wątpliwości na korzyść skarżącego należy rozumieć tak, że umożliwia ona skorzystanie ze skargi na przewlekłość postępowania, także przy kontroli podatkowej.
Zdaniem ekspertów z zakresu prawa podatkowego postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego ma charakter precedensowy, dzięki niemu nikt nie powinien kwestionować prawa podatnika do złożenia skargi na przewlekłe działanie organów kontroli, także w postępowaniu dotyczącym weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT.